Maar wat ís dat nou eigenlijk, schematherapie, vraag je je misschien wel af. Er is heel veel over te vertellen. Ik houd het in dit stuk zeer kernachtig en leg het uit aan de hand van twee begrippen: schema’s en modi. In de persoonlijke berichten maak ik je wegwijs in andere onderdelen, nuances en werkmethoden.
Schema’s zijn verhalen die je jezelf bent gaan vertellen over jezelf gedurende je leven en waar je wagensvol bewijs voor hebt, al vinden anderen het onzin. Bv. dat je niet goed genoeg bent, een mislukkeling, iemand die het niet waard is om zich aan te verbinden, of dat je hoge eisen stelt aan jezelf en je omgeving omdat je nou eenmaal van kwaliteit houdt, of dat iedereen getalenteerder is dan jij of juist andersom. Noem maar op.
Modi zijn losjes gezegd gemoedstoestanden maar dan in de vorm van deelpersoonlijkheden die echt schilderachtig compleet zijn in zichzelf. En die modi zijn te groeperen in beschermers, ouderstukken en kindstukken. Deze doen onderling een zich steeds herhalende dans waar je jezelf niet van bewust bent en die je soms behoorlijk in de weg kan zitten. Naast deze modigroepen heb ik nog een groep Anna-modi ontdekt die ook interessante rollen spelen en pas echt zicht geven op mijn interne dynamiek.
Dynamiek tussen modi
Eén van de psychologen met wie ik groepstherapie deed schetste de dynamiek tussen de eerste drie groepen modi als volgt.
Vaak is het zo dat de kritische en straffende ouderdelen zo hard in je schreeuwen en kafferen dat je blije en spelende kinddelen zich gekwetst in een hoekje terugtrekken. De beschermers komen dan in stelling en doen hun best om de uitingen van de schreeuwlelijken niet bij die kinddelen te doen belanden. Een beschermer is bijvoorbeeld de terugschreeuwer, die ze een koekje van eigen deeg geeft; of de vermijder, die lekker urenlang gaat gamen/shoppen/eten zodat je de pijn niet voelt.
Vaak ben je speelbal tussen die modi en zit je dan weer in de ene modus en dan weer in een andere én is het verdraaide lastig om daaruit te komen. En tot verstandige beslissingen kom je dan veelal ook niet.
De gezonde Volwassene
De modus van waaruit je dát kunt doen is de gezonde volwassene en dat is degene die je in essentie bent en die je eigenlijk aan het stuur wilt hebben. Degene die de verschillende modi als raad om zich heen heeft verzameld, luistert naar hen voor zover hij/zij dat goed acht en dan beslist en stuurt.
En laat dat nou net de modus zijn die een beetje, of heel veel, uit beeld is en niet mee doet!
Ik dacht eerst nog dat het bij mij wel meeviel. Ik wás toch volwassen?! En best verstandig?! Daar betaalden ze me op mijn werk best aardig voor. En ik functioneerde al dik 40 jaar prima, dus, waar hadden we het eigenlijk over?
Na een halfjaartje deze therapie, kreeg ik toch steeds meer in beeld dat ik niet eens een beeld had van wat die gezonde volwassene nou eigenlijk was en wat die deed. Ik floepte echt van de ene modus naar de andere. Dag zelfbeeld… tja, therapie is niet altijd even goed voor je ego.
Wie heeft schematherapie bedacht
Om recht te doen aan de bedenkers van schematherapie gebruik ik in deze alinea alleen citaten van henzelf.
Schemagerichte therapie is een integratieve therapie, vanaf 1990 ontwikkeld door Young en collega’s die een uitbreiding vormt op de traditionele cognitief-gedragstherapeutische behandelvormen en begrippen. (Handboek schemagerichte therapie, Young, Klosko en Weishaar, 2005)
Waar cognitieve gedragstherapie op korte termijn hoge slagingspercentages heeft, blijkt er een hoge mate van terugval te zijn na een jaar. (Clinical Handbook of psychological disorders, Barlow [red.], 2001 pag. 264-308). Bij karakterologische problemen kunnen de effecten van traditionele cognitieve gedragstherapie (CGT) onvoldoende zijn [….] onder andere doordat CGT uitgaat van verscheidene vooronderstellingen over mensen die vaak niet blijken op te gaan voor mensen met karakterologische problemen. Een van die vooronderstellingen is dat patiënten problemen hebben die makkelijk herkenbaar zijn en deze vooronderstelling komt vaak niet uit. Zij voelen zich ongelukkig op belangrijke levensgebieden, hebben niet al hun mogelijkheden kunnen aanboren en ervaren een leegte in hun bestaan of een fundamentele ontevredenheid over liefde, werk of spel. (Handboek schemagerichte therapie, Young, Klosko en Weishaar, 2005). Schemagerichte therapie gaat in vergelijking met CGT dieper; problematische thema’s worden vanaf de jongste kindertijd tot heden opgespoord, met nadruk op relaties. De therapeut schaart zich achter de patiënt bij het bestrijden van de schema’s met behulp van cognitieve, affectieve, gedragsgerichte en interpersoonlijke strategieën. Door middel van ‘beperkte reparenting’ levert de therapeut een gedeeltelijk tegengif voor behoeften waaraan in de jeugd onvoldoende tegemoet is gekomen. (Handboek schemagerichte therapie, Young, Klosko en Weishaar, 2005).
Meer weten?
Als je meer wilt weten over schematherapie kun je kijken op de website van de vereniging schematherapie. Op die site staan ook tips voor boeken en er staan filmpjes. En via deze link kun je compacte en uitgebreidere, geïllustreerde overzichten vinden van schema’s en modi. In de verschillende posts die ik plaats over mijn reis én er tussendoor, zal ik onderdelen van de methode uitlichten.
1 Comment